AMAN DİKKAT EDİN!!
Besin zehirlenmesinde dikkat edilecek hususlar!..
Besin zehirlenmelerine yol açan zararlı organizmalar gıdalara
farklı biçimlerde bulaşabilir.
Yemeklerin hazırlanmasına ve saklanmasına dikkat ederek gıda
zehirlenmesini önemli ölçüde önleyebilirsiniz.
Besin zehirlenmesi bakteriler, parazitler ya da virüsler gibi
zararlı organizmaların bulaştığı besinlerin yenilmesiyle ortaya
çıkan bir hastalık durumudur. Genellikle ishalin ilk belirti olduğu
besin zehirlenmesi; halsizlik, mide bulantısı, kusma ve mide
kramplarıyla kendini belli edebilir. Aynı yemekten yiyen birçok
kişide görülmesi besin zehirlenmesinin tipik özelliklerinden
biridir. Kesin tanı için bazen dışkı ya da kan testi gerekebilir.
Belirtilerin ortaya çıkmasına kadar geçen zaman ve belirtilerin
şiddeti ve süresi, kişinin genel sağlık durumuna, enfeksiyon etkeni
olan organizmanın türüne ve gücüne göre değişir.
Çoğu zaman besin zehirlenmesi birkaç günde düzelir. Ne var ki bazı
besin zehirlenmeleri ciddi durumlara yol açabilir. Botulizm veya E.
coli O157: H7 enfeksiyonu gibi bazı ciddi besin zehirlen-meleri
durumunda, acil yoğun bakım tedavisi gerekebilir. Besin
zehirlenmesi hafife alınmamalıdır, mümkünse daha ilk belirtilerde
doktora danışılmalıdır, bazen basit gibi görünen bir olay kısa
sürede çok ciddi durumlara dönüşebilir.
Besin zehirlenmesine bağlı ishallerde, ishali durduran ilaçlar
toksinlerin dışkıyla vücuttan atılmasını önleyerek durumu daha da
kötüleştirebilir. Bunlardan özellikle belirtiler çıktıktan sonraki
ilk altı saatte kaçınmak gerekir. Bu ilaçlar ancak doktor
tavsiyesiyle kullanılabilir.
Bakteriler nasıl ürer?
Besin zehirlenmelerine neden olan zararlı organizmalar besinlere
değişik biçimlerde bulaşabilir:
Sebze ve meyvelerin yetiştirilmesi sırasında bunların hayvan ya da
insan dışkısıyla bulaşmış sularla sulanması. Besinlerin
hazırlanması sırasında temiz olmayan ellerle temas edilmesi veya
çiğ eti kesmek için kullanılan bıçakların sebzeleri doğramak için
kullanılması. Sebze doğramak ve çiğ eti kesmek için aynı tahtanın
kullanılması. Yemeklerin buzdolabında saklanmaması veya kremalı
pastaların ya da yumuşak peynirlerin buzdolabında bile olsa uzun
süre beklemesi bu besinlerde bakteri üremesine neden olabilir.
Hangi önlemler alınabilir?
Besin zehirlenmesini, yemeklerin hazırlanmasına ve saklanmasına
dikkat göstererek önemli ölçüde önleyebilirsiniz. Alınabilecek
önlemleri sıralarsak:
- Yemek hazırlarken ellerinizi ve kullandığınız yüzeyleri
yıkayın.
- Yemekleri soğuması için uzun süre oda sıcaklığında bekletmeyin ve
buzdolabına koyun.
- Yumurta, et, tavuk, balık, diğer deniz ürünleri, süt ve süt
ürünleri gibi kolay bozulabilen gıdaları pişirirken veya ısıtırken
özellikle bunların taze olmasına dikkat edin.
- Kavanoz veya konserve kutularındaki gıdaların tazeliğini kontrol
edin. Botulizm dediğimiz ve çok tehlikeli olan bir besin
zehirlenmesi türünde, zararlı organizmalar gaz çıkmasına sebep
olduklarından, bu bakterilerle enfekte olan besinlerin kapakları
veya kutuları şişmektedir. Bu nedenle kapakları bombeleşmiş olan,
açarken içinden hava kaçan ya da kapağından sızdıran ürünleri
kesinlikle yemeyin.
- Kırmızı et, tavuk ve balık gibi piştikten sonra kolay bozulabilen
yiyeceklerin, pişirildikten sonra birkaç saatten uzun süre oda
sıcaklığında tutulmaması, buzdolabında saklanması lazım. Yani bir
et yemeği pişti mi ya yenecek, ya da buzdolabında saklanacak. Şöyle
üstüne örtü örteyim sinek konmasın deyip, ertesi güne kadar
mutfağın tezgahında bekletmek, bu besinin bozulmasına dolayısıyla
da besin zehirlenmesine neden olabilir.
- Sıcak yenecek besinler pişirilir. Bunlar ısıtılırken el yakacak
dereceye kadar pişirilmeli veya ısıtılmalıdır.
- Aslında besin zehirlenmesi bir zincir işidir ve bu zincir bir
yerden kırılmalıdır. Besinlere zararlı organizmalar bulaşır.
Besinler eğer 4 derecenin üstünde, mesela oda sıcaklığında
bekletiliyorsa bunlar çoğalmaya başlar (4 derece buzdolabı
sıcaklığıdır). Yeteri kadar süre geçerse, bunlar zarar
verebilecek miktarda çoğalır ve bu besinlerden yiyenlerde de besin
zehirlenmesine neden olabilirler. İç sıcaklıkları 70 dereceye
ulaşan sıcaklıklarda besinlerin ısıtılması, çoğu zararlı
organizmaları öldürmektedir.
SONUÇ: Özetle mümkün olduğunca gıdaları temiz
yerlerden almak, bunları buzdolabında saklamak ve ısıtırken cidden
sıcak, yani iç sıcaklıkları 70 dereceye çıkacak şekilde ısıtmak,
pişmiş yemekleri de buzdolabında saklamak başta gelen önlemler.
Dr. Hasan İnsel /Milliyet Gazetesi