İran'da neler oluyor?..

İran dini lideri Ali Hamaney'e bağlı gruplar, birçok kentte "hayat pahalılığı"nı protesto amacıyla eylemler yapan kitlelere gözdağı vermek amacıyla karşı gösteri düzenledi

İran'da neler oluyor?..
Habertürk'te yer alan habere göre başta başkent Tahran olmak üzere ülkenin birçok kentinde düzenlenen gösteri ve anma törenlerinde, hükümete, Hamaney'in ekonomik alandaki tavsiyelerine uyma çağrısının yapıldığı bildirildi.

İKİ KİŞİ HAYATINI KAYBETTİ

Sosyal medyada paylaşılan görüntülere göre polis eylemcileri dağıtmak için göz yaşartıcı gaz ve tazyikli su kullandı. Meşhed'deki olaylarda 50 kişi gözaltına alındı. İranlı yetkililer, Darud kentinde iki eylemcinin hayatını kaybettiğini duyurdu. Polis ya da güvenlik kuvvetleri tarafından vurulmadıkları belirtildi.

İÇİŞLERİ BAKANINDAN İZİNSİZ GÖSTERİ UYARISI

Başta başkent Tahran olmak üzere birçok şehirde devam ettiği bildirilen hükümet ve rejim karşıtı gösteri haberleri üzerine açıklamalarda bulunan İran İçişleri Bakanı Abdurreza Rahmani, halkı, "izinsiz" gösterilere katılmaması konusunda uyardı.

Rahmani, Cevan gazetesine verdiği demeçte, her türlü toplanma için yargı ve valilik yoluyla izin başvurusu yapılması gerektiğini hatırlatarak, "Güvenlik güçlerimiz ve yargımız şu ana kadar olayların büyümemesi için azami hassasiyet göstererek olayları idare etmeye çalıştılar. Halkımızdan ricam, izinsiz gösterilere katılarak, kendileri ve başkaları için sorun oluşturmasın." ifadelerini kullandı.

ABD'NİN İRAN'DAKİ PROTESTOLARA İLİŞKİN AÇIKLAMALARINA TEPKİ 

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi, ABD Başkanı Donald Trump ve ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Heather Nauert'in İran'daki gösterilere ilişkin açıklamalarına tepki göstererek ABD'yi İran'ın içişlerine müdahale etmekle suçladı.

İran halkının, ülkesinin güvenlik ve geleceğinin en büyük destekçisi olduğunu belirten Kasımi, halkın taleplerini yerine getirmek için ülkesinin "güçlü bir demokratik yapı ve anayasa"ya sahip olduğunu söyledi.

Beyaz Saray sözcüsü Sarah Huckabee Sanders konuyla ilgili Twitter üzerinden yaptığı paylaşımda, "İran hükümeti kendilerini ifade etme dahil olmak üzere, vatandaşlarının haklarına saygı göstermelidir. Bütün dünya İran'ı izliyor" demişti.

ABD Başkanı Trump ise Twitter hesabından İran'la ilgili, "Rejimin yolsuzluklarından ve ülkenin varlığını yurt dışında terörizme harcamasından bıkmış olan İran vatandaşlarının barışçıl protestolarıyla ilgili bilgiler geliyor. İran yönetimi, kendini ifade hakkı da dahil kendi halkının haklarına saygı göstermelidir. Dünya bu süreci izliyor." ifadelerini kullanmıştı.

İRAN'DAKİ REJİM KARŞITI GÖSTERİLERİN ARDINDAKİ NEDENLER

Perşembe günü, İran'ın dini ve manevi hüviyete sahip ve en kalabalık ikinci kentlerinden Meşhed'de "hayat pahalılığına itiraz" amacıyla başlayan gösteriler kısa sürede, Şahrud, Nişabur, Kum, Kirmanşah, Yezd, Kazvin ve diğer birçok kente sıçramasıyla bir anda ülkenin ana gündemine oturdu.

Hayat şartlarının zorluğu, yoksulluk ve işsizliğe karşı başlayan gösterilerin ana omurgasını, yatırımlarını, çoğunluğu muhafazakar kanada ait batık şirketlere kaptıran ve sayıları birkaç milyonu bulanların dışında, toplumun fakir kesimi ve bazı siyasi grupların oluşturduğu belirtiliyor.

Ülkenin ekonomik yapısı ile dış siyasetinin iç içe bir ilişkiye sahip olması nedeniyle gösterilerde dış politikanın da hedef tahtasına konulduğunu kaydeden uzmanlar, gösterilerin, yatırım mağdurları, yoksul kesim ve siyasi muhaliflerin birleşme noktası haline geldiğini ifade ediyor.

Göstericiler, halkın yoksulluk ve kötü hayat şartlarına rağmen, İran'ın Suriye, Yemen ve Irak gibi dış ülkelerde milletin parasının harcandığını attıkları sloganlarla dile getiriyor.

Son bir yıl içerisinde, yatırım mağdurları ve işsiz kesimin, birçok kentte ufak çaplı gösterilerle sesini duyurmaya çalışmasının, söz konusu eylemlerin habercisi olduğu belirtilirken, ülke yetkililerinin, toplumda biriken ekonomik hoşnutsuzluk duygusunun giderilmesi için gösterilere izin verdiği ileri sürülüyor.

Öte yandan, hükümete bağlı içişleri bakanlığı ve dini lidere bağlı güvenlik güçlerinin izniyle yapılan halk toplantılarına, hükümetin izin vermemesine karşın, güvenlik güçlerinin engel olmaması, farklı senaryoların konuşulmasına neden oluyor.

EKONOMİK ŞARTLAR BAHANE Mİ?

Son birkaç gün içerisinde düzenlenen gösterilerde, ilk kez hem reformcu ve ılımlı harekete bağlı hükümet karşıtı hem de muhafazakar kanada karşı sloganların bir arada atılması siyasi yorumcuları şaşkına uğratırken, herhangi bir parti veya gruba bağlı bir siyasi şahsiyetin olaylara müdahil olmaması ülkedeki her iki siyasi kanadın dikkatini çekiyor.

Gösterilerin siyasi boyut kazanması ve ülke geneline yayılmasıyla iki siyasi kanat yetkilileri birbirini suçlama yarışına girdi. İran Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı İshak Cihangiri, ekonomik şartların "bahane" olduğunu ve olayın perde arkasında farklı oyunlar oynandığını ileri sürerken, muhafazakar kesim ise olayları, "Ruhaniye oy verme pişmanlığı" olarak değerlendiriyor.

İran'da devam eden hükümet ve rejim karşıtı gösterilerin, muhalif lider Mir Hüseyin Musevi'yi desteklemek amacıyla düzenlendiği iddia edilen 2009 yılındaki olayların yıl dönümünde yapılması da ayrıca birçok siyasi yorumcunun dikkatini çekti.

Söz konusu protestolar, İran Lideri Ali Hamaney'e yakın muhafazakarların sokağa çağrılmasıyla 30 Aralık 2009'da düzenlenen "karşı eylem"in ardından bitmişti.