Paris Ruanda soykırım planını biliyordu
Fransız yargısının, Ruanda soykırımına dair raporunda, Paris'in soykırım girişiminden haberdar olduğu ilk kez kabul edildi.
Fransız Savcı Marc Trevidic'in dün açıkladığı rapor, Paris'in
1994'te Hutu ordusunun soykırım planlarından haberdar olduğunu
iddia etti. Rapor, dönemin Ruanda lideri Habyarimana'nın kendi
ordusu tarafından öldürüldüğünü ortaya çıkardı.
Fransa'da 1994'te Ruanda soykırımına dair resmî bir soruşturmada,
Paris'in soykırımda rol oynadığı ilk kez kabul edildi. Fransız
Savcı Marc Trevidic'in soykırımın başlamasına sebep olan dönemin
Ruanda Cumhurbaşkanı Juvenal Habyarimana'nın uçağına düzenlenen
saldırıya ilişkin soruşturması, Fransa'nın bu konudaki resmî tezini
de çökertti. Paris, 1994'te Fransız ordusu tarafından desteklenen
Hutuların suikast işlediğini kabul etmeyen Paris, katliamı
tetikleyen Habyarimana suikastını soykırım kurbanı Tutsilerin
işlediğini savunuyordu. Raporda, dönemin Fransız hükümetinin
suikasttan ve Hutuların soykırım planlarından haberdar olduğu
belirtiliyor.
Fransız basını, 2006'da yapılan benzer bir soruşturmanın aksine, sonuçları 300 sayfalık bir raporla dün açıklanan soruşturmanın Fransız devletini aklamayan ilk resmi rapor olduğunu belirtiyor. Fransız hâkim Jean-Louis Brugiere'in 2006'da tamamladığı soruşturmada soykırıma uğrayan Tutsi ordusu ve mevcut Ruanda Cumhurbaşkanı Paul Kagame'yi Habyarimana'nın uçağına roketatarla saldırı düzenlemekle suçlanmıştı. Dün açıklanan rapor ise saldırının bizzat Habyarimana'nın ordusundaki aşırı milliyetçi kanat tarafından yapıldığını ortaya koydu. Fransa, 1994'te öldürülen Ruanda lideri Habyarimana'ya ve Tutsi kabilesinden 800 bin kişiyi öldüren Hutulara destek veriyordu.
Fransız Liberation gazetesi dün açıklanan rapor için,
"Fransız yargısı, Trevidic'in soruşturmasıyla onurunu
kurtarmıştır." yorumunu yaptı. Liberation'un Sylvain
Bourmeau imzalı başyazısında "Raporun sonuçları, 6 Nisan
1994'teki suikastın ve itinayla planlanmış soykırımın Paris'in
gözleri önünde gerçekleştirildiğini ortaya koydu. Bu hakikat tarihî
bir olgudur." ifadelerine yer verildi. Soruşturmanın,
Fransa ile Ruanda arasındaki ilişkilerin düzelmesinde rol
oynayacağı belirtiliyor.
Fransa, 1990-1994 yılları arasında soykırımı gerçekleştiren
Hutulardan oluşan Ruanda ordusunu eğitmiş ve asker sayısını
5.000'den 35 bine çıkarmıştı. Ayrıca, soykırım esnasında kullanılan
ağır silahların büyük çoğunluğunu Fransız ordusu temin etmişti.
Hutu ve Tutsilerin etnik ayrımını belirten kimlik kartlarının
kontrollerini Fransız askerleri gerçekleştirmişti. 800 bin kişinin
öldürüldüğü soykırımda, söz konusu kimlik kartları, öldürülen
Tutsilerin tespit edilmesinde rol oynamıştı.
Türk elçiden Fransız Senatosu'na sert uyarı
Paris Büyükelçisi Tahsin Burcuoğlu, Fransız meclisinde kabul
edilen 1915 olaylarıyla ilgili Ermeni iddialarının reddini suç
sayan yasa teklifini 23 Ocak'ta görüşecek olan Senato'yu uyardı.
Anamuhalefetteki Sosyalistler'in Senato grup toplantısına katılan
Burcuoğlu, tasarının onaylanmasının ikili ilişkilere yönelik
sonuçlarının "çok ağır olacağı" uyarısında bulundu.
Türk elçi, bir Sosyalist senatörün, "Türkiye, yaptırım olarak ne
yapabilir ki?" şeklindeki sorusu üzerine, "Bütün seçenekler
açık, hiçbir ihtimali dışlamıyoruz." diyerek Ankara'nın
sert tepkisini dile getirdi. Burcuoğlu, "Bu teklifi iktidar
getirdi, seçimlerden sonra Sosyalistler iktidara gelince biz
Türk-Fransız ilişkilerini tekrar düzeltiriz düşüncesine
kapılmayın." ifadesini kullandı. Bu arada Rusya'da yaşayan Ermeni
diasporasının da benzer bir tasarının Rus meclisinde kabul edilmesi
için çalışmalara başladığı öğrenildi.
Emre Demir