Aileler dikkat!..

Tuvalet eğitimine başlama zamanı çocuktan çocuğa değişse de en uygun dilim 24 ile 30 ay arasıdır. Ancak bu süreçte yapılan bazı hatalar çocuğun temel alışkanlıklarını hatta kişiliğini etkileyebiliyor. Tuvalet eğitimi sırasında zorlayıcı, katı, baskıcı, kısıtlayıcı davranan annelerin çocukları, ergenlik döneminde daha hırçın oluyor.

Çocuğunun 0- 3 yaş döneminde, anneyi en çok zorlayan; yeme problemleri, uyku sorunları ve tuvalet eğitimidir. Bu üç alan, anne tutumlarının, problemin gelişimi üzerinde payının önemli olduğu alanlardır. Bu dönemde yapılan hatalar çocuğun temel alışkanlıkları ve hatta kişiliği üzerinde etkilidir. Araştırmalar tuvalet eğitimi sırasında zorlayıcı, katı, baskıcı, kısıtlayıcı davranan annelerin çocuklarının, ergenlik döneminde daha hırçın olduğunu göstermektedir.

Bu dönemin daha rahat ve sağlıklı geçirilebilmesi için dikkate alınması gereken unsurların başında tuvalet eğitimine ne zaman başlayacağımız gelir. Doğru zaman, çocuktan çocuğa değişmekle beraber en uygun başlama zamanı 24 ile 30 ay arasıdır. Eğer çocuğun zihinsel ve motor gelişimi normal ise 2- 3 yaş arasında bir ila beş aylık süre içinde tuvalet eğitimi tamamlanmalıdır. 18 ay öncesi ya da 36 ay sonrası başlatılan tuvalet eğitimi çeşitli sorunlara neden olur. Klinik kabızlık, idrarını tutma gibi medikal problemlerin yanında duygusal sorunlar da ortaya çıkabilir. Gece alt ıslatma ise 5 yaşına kadar normal kabul edilir.

Anne, çocuğun ve kendisinin hazır olduğunu hissettiğinde kararlı bir tutumla tuvalet eğitimini başlatmalıdır. "Artık yeterince büyüdün, bu bezleri kullanmayacaksın" diyerek ihtiyacını nasıl gidereceği anlatılır. Birlikte iç çamaşırı ve piyasada bulunan sevimli küçük klozetlerden alınarak çocuk bilişsel olarak hazırlanır. Bez bir daha bağlanmamak üzere çıkartılır. Bezi bir takıp bir çıkarmak çocuğun öğrenme sürecini uzatır, zorlaştırır. Kaslarını tuttuğunda ve bıraktığında neler olduğunu algılayabilmesi için kirlenmeye ihtiyacı vardır. Çocuğun 2- 3 saatte bir klozete 5 dakika kadar oturması sağlanır. Oturma esnasında çocuk ile birlikte beklemek onu yalnız bırakmamak, çocuğun bu yeni duruma alışmasını kolaylaştırır.

İlk bir hafta çocuğun kas kontrolünü sağlamaya alışması, bu süreci algılama dönemidir. İlk haftada çocuğun sıklıkla altına kaçırması gayet doğaldır. Annenin buna hazırlıklı olması gerekir. Süreci hızlandırmak için baskıcı davranmak, kızmak, korkutmak işi daha da zorlaştırır. Bir çizelge hazırlayarak hangi saat dilimlerinde çocuğunuzun altını ıslattığını takip etmek, doğru zamanlama yapmanızı sağlar. Çocuk, tuvaletini klozete yaptığında "aferin" deyip başını mutlulukla okşamak yeterlidir. Aşırı sevinç tepkileri vermek ya da dışarıya yaptığında aşırı üzüntü, kızgınlık tepkileri vermek de yanlıştır.

Annenin ortamı çocuğa göre ayarlayarak rahat olması, çocuğu da rahatlatır ve eğitim sürecini kolaylaştırır. Titizliği nedeniyle çocuğun altı açık dolaşmasına tahammül edemeyen anneler bu gerginliğini çocuğuna yansıtır. Bu durum anne- çocuk arasında bir zıtlaşmaya, güç savaşına dönüşür. Gerginlik giderek artar, anne çocuk arasındaki iletişim zarar görür. Tüm bunlar çocuğun kişilik gelişimini olumsuz etkiler. Annenin bu noktada bilinçli davranması önemlidir.

Gündüz tuvalet alışkanlığı oturmaya başlar başlamaz geciktirmeden gece eğitimine de başlanılmalıdır. Çocuk doğru eğitimle tuvalet alışkanlığı kazandıktan belli bir süre sonra, tekrar alt ıslatmaya başlamışsa bunun nedeni genellikle psikolojik etkenlerdir. Kaygı, korku, kıskançlık, örseleyici yaşantılar alt ıslatmaya neden olduğu bilinen psikolojik etkenlerdir. Tıbbi bir neden söz konusu değilse, ailenin profesyonel yardım alması sorunun çözümüne yardımcı olacaktır.

Gülten İKİZOĞLU