Bilim insanları uyardı: "Yıldızlar gökyüzünden kayboluyor"

Independent Türkçe'nin haberine göre gökbilimciler, yıldızların gözlerimizin önünde gece göğünden kaybolduğu uyarısında bulundu.

Yeni ve kapsamlı bir araştırmaya göre, gökyüzü her yıl yüzde 10 daha parlak hale geliyor. Bu da bir zamanlar görülebilen çok sayıda yıldızın artık gökbilimcilerden ve halktan gizlendiği anlamına geliyor.

Bilim insanları, örneğin 250 görünür yıldızın altında doğan bir çocuğun 18. doğum gününe geldiğinde bunlardan yalnızca 100'ünü görebileceği uyarısında bulunuyor.

Bu yıldızların üstünü örten ışık kirliliği, sınırlama çabalarına rağmen fark ettiğimizden çok daha hızlı bir şekilde artıyor. Ve bunun sadece gece göğünün görünürlüğü açısından değil, hayvanların ve insanların biyolojik sistemlerini etkileyebilecek şekilde, çevre ve daha fazlası üzerinde de sonuçları olabilir.

Bu bulgular, 2011 ve 2022 arasında dünyanın dört bir yanındaki yurttaş bilim insanlarından alınan 50 binden fazla gözlemin analiz edildiği yeni ve kapsamlı bir çalışmada elde edildi. Araştırma, insan kaynaklı kirliliğin neden olduğu "gök sisi", yani gece göğünde dağınık ışık bulunması sorununun boyutlarını tam olarak anlamayı amaçlıyor.

Dünyanın her yerinden bilgi toplamanın kolay bir yolu olmadığından bugüne kadar gökyüzünün parlaklığındaki değişiklikler çok az belgelenmişti. Bu sorunu çözmek için bilim insanları, dünyanın dört bir yanından gelen görüntüleri toplayıp bir araya getiren bir uygulamadan alınan bilgileri kullandı.

Bu veriler, gökyüzündeki bir nesnenin görülebilmesi için sahip olması gereken minimum parlaklığı ölçen "çıplak göz için sınırlayıcı büyüklük" üzerine veri toplamak için kullanılabiliyor. Gece göğü kirlilikle aydınlandıkça bu nesnelerin görülebilmeleri için daha da parlak olmaları gerekiyor; aksi takdirde gökyüzünden kayboluyorlar.

Söz konusu ölçümler, gökyüzünün parlaklığının her yıl yüzde 9,6 oranında arttığına işaret ediyor. Uydulardan elde edilen önceki tahminlerse parlaklığın sadece yüzde 2 oranında arttığını gösteriyordu.

Uydular sorunun boyutunu hesaplamak için kullanılsa da insanların gökyüzünü görme biçimlerini dikkate alacak şekilde tüm Dünya'yı izleyen uydular olmadığı için sıkıntı yaşanıyor. Ayrıca pencerelerden gelen ışık gibi yatay gelen ışığı görme ihtimalleri daha düşük olsa da bu ışık kaynakları, yeryüzündeki kişilerin gördüğü ışık kirliliğine önemli derecede katkı sağlıyor.

Bulgularla ilgili "Citizen scientists report global rapid reductions in the visibility of stars from 2011 to 2022" (Yurttaş bilim insanları 2011'den 2022'ye kadar yıldızların görünürlüğünde küresel çapta hızlı düşüşler olduğunu bildiriyor) başlıklı makale Science adlı bilimsel dergide yayımlandı.

Araştırmacılar sonuç bölümünde, bu tür verilerin sağlanmasında yurttaş bilim insanlarının önemine dikkat çekiyor. Fakat aynı zamanda ışık kirliliği sorununu sınırlandırmaya yönelik mevcut girişimlerin, meselenin kötüleşmesini engelleyemediğini belirten bilim insanları, yasa yapıcılara bu verileri kullanma çağrısında bulunuyor.