Kanseri kök hücre tedavisi yenecek

Anadolu Sağlık Merkezi konferans salonunda gerçekleştirilen toplantı Anadolu Sağlık Merkezi Kemik İliği Nakli Ünitesi Direktörü Prof. Dr. Zafer Gülbaş’ın açılış konuşmasıyla başladı.

Türkiye’de kemik iliği naklinin uzun zamandır başarıyla yapılmasına karşın donör bulma konusunda sıkıntıların olduğunu belirten Prof. Dr. Zafer Gülbaş, "Kemik iliği nakli yapılacak hastalara kendi kardeşlerinden uygun dönör bulma şansımız yüzde 25 ve yüzde 50 arasında değişiyor. Yani her 10 hastanın 3’üne ya da 5’ine bulabiliyoruz, geri kalanına doku grubuna uygun donör bulamıyoruz" dedi.

Prof. Dr. Gülbaş, yeni bir gelişme olarak doku grubu kısmi uyumlu olan aile içi fertlerden de kemik iliği naklinin diğer nakiller gibi başarılı olduğunu söyleyerek, "Biz de Anadolu Sağlık Merkezi olarak bu nakli yapmaya başladık. Bu konuda dünyadaki en çok haploidentik kemik iliği nakli yapılan yer olan Johns Hopkins Kemik İliği Nakli Programı’nın Direktörü Prof. Dr. Richard Jones’u, deneyimlerini meslektaşlarımızla paylaşmak üzere davet ettik. Bunun dışında ülkemizin bu konuyla ilgilenen çok değerli Türk konuşmacıları ile lösemi, lenfoma ve miyeloma da kemik iliği naklinin ne zaman yapılması gerektiğini tartışmak üzere bu toplantıyı düzenledik" diye konuştu.

Prof. Dr. Zafer Gülbaş, toplantının gündemlerinden birini oluşturan kanser kök hücresiyle ilgili olarak, bugün artık tüm kanserlerin kök hücresinin olduğuna inanıldığını belirterek, Prof. Dr. Richard Jones ve ekibinin gerçekleştirdiği çalışmalarla ilgili bilgi verdi. Prof Dr. Zafer Gülbaş, sözlerine şöyle devam etti:

"Daha önce kanseri dokudaki hücrelerin yaptığını düşünüyorduk. Ama şu an kansere neden olan bir kök hücrenin var olduğunu biliyoruz. Lösemi, lenfoma, miyeloma, meme, barsak, karaciğer, akciğer gibi tüm kanserleri ortaya çıkaran kök hücreler var. Ve bu kök hücrelerden biri kanserleşme özelliği kazanıyor. Kanserleşme özelliği kazanınca yavru kanser hücrelerini oluşturuyor. Bunlar çoğalıp belli bir sayıya ulaştığında ortaya kanser çıkıyor. Kanser tedavi edildiğinde kök hücrelerden oluşmuş yavru hücreleri yok ediyoruz, fakat kanser kök hücresini yok edemiyoruz. Kök hücre belli zaman aralıklarıyla çoğalıyor yani nüks ve metastaz ortaya çıkıyor."

Konferansta "Kanser Kök Hücresi" başlıklı bir sunum yapan Johns Hopkins Kemik İliği Nakli Programı Direktörü Prof. Dr. Richard Jones, kanser tedavisine direnç ile kanser kök hücre ilişkisi hakkında bilgiler verdi. Jones, kanser kök hücresi ile ilgili 10 yıl öncesine kadar kimsenin konuşmadığını ifade ederek, "Şimdi herkesin üzerinde bir şeyler ifade ettiği bir konu haline geldi. Bu, son derece sevindirici bir gelişme" dedi.

Kanser tedavileri geliştirilirken genelde tümör kitlesine bakıldığını kaydeden Prof. Dr. Jones, "Bundan dolayı tümör hedef olarak kalıyor. Kanser kök hücresine inananlar tümörün kitlesini çıkarabilir ama kök hücreleri gidericimiz yok. Kanseri yabani bir ota benzetebiliriz. Şu anda bu otun köküne yönelik tedaviler bulunmuyor. Böyle olunca da tedavilerle çim biçme makinesi gibi bitkinin üst kısmını biçiyoruz kökten tekrar bitki ortaya çıkıyor. Aynı durum kanser için de söz konusu. Tedavi sürecinde kanserli dokudaki kanserli hücrelerinin yanı sıra kanser kök hücrelerini de kaldırmamız gerekiyor" diye konuştu.

Günümüzde lösemi, lenfoma ve miyeloma gibi hematolojik kanserlerde kanser kök hücresini alojeneik kök hücre nakli ile yok etmenin mümkün olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Gülbaş sözlerine şöyle devam etti: "Kanser tedavisinde birçok kemoterapi çeşidi ve radyoterapi uygulanmasına karşın hastaların çoğunda kanserin tekrarlamasını önleyemiyoruz.

Tekrarlamaması için çözüm, kanser kök hücresini ortadan kaldırmaktır. Hematolojik (Lösemi, lenfoma, miyeloma) kanserlerde allojenik kök hücre nakli ile kanseri tedavi edebiliyoruz. Ama meme, akciğer, beyin gibi solid kanserlerde allojenik naklin şu an için başarılı olmadığını biliyoruz. Şu anki bilgilerimize göre, kanseri tedavi etmek kanser kök hücresini yok etmekten geçiyor.

Anadolu Sağlık Merkezi olarak bugüne kadar 181 nakil gerçekleştirdiklerini aktaran Gülbaş, "Kemik iliği nakli merkezi olarak ayda 15 ile 20 arasında nakil yapılan bir sayıya ulaştık. Merkezimiz, şu anda ülkemizin en çok nakil yapılan aktif merkezlerin başında geliyor" şeklinde konuştu.

Dünyadaki kök hücre nakillerinden bahseden Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Profesörü Dr. Osman İlhan, ABD’de son bir yılda 18 bin 500 hücre naklinin gerçekleştirildiğini söyledi. Türkiye’de de kök hücre nakli konusunda çok ciddi bir gelişme olduğunu söyleyen Prof. Dr. İlhan, "2011 yılının sonuna kadar kök hücre nakillerinin 2 bini geçmesi bekleniyor" dedi.

Konferansta ayrıca, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hematoloji Profesörü Dr. Burhan Ferhanoğlu, "Lenfomada Kemik İliği Nakli Endikasyonları, 9 Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Profesörü Dr. Mehmet Ali Özcan da "Kronik Lösemide Kemik İliği Nakli Endikasyonu" başlıklı bir konuşma yaptı.