Organ bağışına 'aile puanı sistemi' geliyor

Sağlık Bakanlığı’nın organ bağışı konusunda yürüttüğü çalışmaları anlatan Tedavi Hizmetleri Genel Müdür Yardımcısı Uzman Dr. Arif Kapuağası, organ bağışını bekleyen hasta sayısının en çok böbrek hastalarında olduğuna dikkati çekerek, "Öncelikle tabii ki burada önem sırasına, bekleyen hasta sırasına göre baktığımız zaman en çok ihtiyacı olan, Türkiye’de en çok bekleyen hasta böbrekte var. 17 bin 500 civarında bir hastamız böbrek nakli için bekleme sırasında bekliyor" dedi.

Kapuağası, bunun dışında karaciğer nakli bekleyen bin 700 ila bin 800 civarında hastanın olduğunu belirterek, pankreas, kalp, ince bağırsak, akciğerin bu sırayı izlediğini anlattı. Kapuağası, konuşmasını şöyle sürdürdü: "Bunun dışında kornea bekleyen hastalarımız var. Organ dışında da tabii son zamanlarda dokularda da bekleme listelerimiz oluşturuluyor, yeni yeni nakil olanakları Türkiye’de geliştiriliyor. Bir iki ay önce rahim nakli gibi, bunlar sadece özel izinlerle yapılmış ama ana esaslar benim ilk saydıklarım böbrek, karaciğer, pankreas, yüz nakli, ince bağırsak gibi organlar."

"350 BEYİN ÖLÜMÜ TESPİT ETTİK, YÜZDE 25 ORANINDA BAĞIŞ OLDU"
 

Organ bağışı konusunda ülkede bir sıkıntı olduğunu vurgulayan Kapuağası, "Mesela beyin ölümü olarak bu yıl itibariyle bin 350 beyin ölümü teşhisi ettik. Fakat bunların ancak yüzde 25’i bağışçı oldu. O da gerçekten düşük bir rakam. Bunun bir miktar daha artması durumunda yüzde 50’lere çıkabilirse daha iyi olacağını düşünüyoruz. Bir de beyin ölümü tespitine yönelik çalışmalarımız var. Bunun rakamlarını artırmaya yönelik. Geçen yıl mesela bin beyin ölümümüz vardı, bu yıl yüzde 30 artışla bin 350’ye yakın beyin ölümü teşhisimiz oldu. Burada bir sıçramamız oldu. Bağış oranımızda yüzde 30 oranında bir artış oldu geçen yıla göre. Yapılan çalışmalar meyvesini vermeye başladı. Bu yüzde 25 bağışı beyin ölümünün ancak yüzde 25’i. Bunu yüzde 40, yüzde 50’lere çıkarabilirsek bu oranı ikiye katlayabiliriz" diye konuştu.

"ORGAN BAĞIŞI BEKLEYEN 17 BİN 500 HASTA VAR"

Türkiye’de 60 bin civarında kronik böbrek hastası olduğuna dikkat çeken Kapuağası, "Türkiye’de 60 bin civarında kronik böbrek hastası ve 57 bin diyaliz hastası var. 60 bine yakın diyaliz hastası diyalize giriyor ve bu hastaların hemen hemen hepsi organ nakli için aday hastalar" dedi. Kapuağası, şunları kaydetti:

"Bizim 17 bin 500 tane bekleyenimiz var ama potansiyel olarak 60 bine yakın trans olabilecek hastamız var. Bu rakamlara her yıl 3 bin civarında rakam ekleniyor. Bizim bunları bir şekilde eritmemiz lazım, yoksa bu artarak devam edecek ve şu anda biz bunun için ’geçen bir yıl içerisinde neler yapabiliriz’ diye bunlarla ilgili bazı çalışmalar yaptık. Bununla ilgili birkaç ay önce hazırladığımız taslaklar vardı, şu anda yayınlamak üzereyiz bunları. Aile puanı sistemi, çapraz nakil havuzu, şartlı bağış diye bağış kolaylaştırıcı bir yöntem geliştirdik. Bu aile puanı sisteminde organ bağışında bulunan bir aile eğer ki bir yakını vefat etmişse, organlarını sisteme bağışlamış, bu sistemde de nakil gerçekleşmişse o hastanın yakınlarından birinci ve ikinci derecede yakınlarından biri organ nakline ihtiyacı olduğu zaman bunları ekstra bir puanla üst sıralara gelebilecek bir avantaj sağlayacak bir aile puanı sistemi getirmeyi düşünüyoruz. Bunun dediğim gibi her an mevzuatı yayınlanmak üzere."

"ORGAN BAĞIŞI İLE İLGİLİ MEVZUAT YAYIN AŞAMASINDA"

Şartlı bağış denilen sistem hakkında da bilgiler veren Kapuağası, "Kişi, ’benim akrabam sırada beklerken ben önce akrabama vermek istiyorum sıramı diyor, verirseniz veririm yoksa vermem’ diyor. Dedik tamam bir organını akrabana vereceksin ama diğer organlarını da sisteme bağışlayacak şekilde vereceksin. Şartlı bağışla öncelik ona tanınacak şekilde zemin hazırladık" diye konuştu.

Kapuağası, çapraz bağışla ilgili olarak ise, "Çapraz bağış dediğimiz canlı bağışlarda özellikle kişiler, yakını nakil olacak organını yakınına vermek istiyor. Organ nakli için başvuruldu, organını verecek ama dokuları uymuyor. Dokuları uymayınca bu sefer biz bu dokuları diğer illerdeki nakil merkezlerindeki hepsiyle tarıyoruz. Diğer merkezdeki de yakınına bağışlayacak ama onunki de uymuyor. Onunki size uyuyor, sizinki de bekleyen hastaya uyuyorsa işte bu çapraz bağışlama. Sizlerin organları bağışçıların organları çapraz olarak bağışçılara uyuyor. Organ merkezi buluşturuyor, aynı anda operasyonu yapacak şekilde düzenleme yapıp çapraz nakil gerçekleştiriliyor. Siz onun alıcısına veriyorsunuz, onun alıcısı da sizin vericinize organı bağışlayacak veri geliştiriliyor. Bunlarla ilgili mevzuat bitti, şu anda yayın aşamasında" dedi.

"EN ÇOK BAĞIŞ YAPAN BÖLGE EGE BÖLGESİ"

Organ bağışı ile ilgili istatistiklerin tutulduğunu söyleyen Kapuağası, en çok bağışı yapan bölgenin Ege Bölgesi olduğunu anlattı. İstanbul, Ankara ve Antalya’nın bu sırayı izlediğini kaydeden Kapuağası, şunları söyledi: "Biz açıkçası Güney, Güneydoğu, Doğu bölgelerinde de bu bağışların neden artmadığına yönelik bazı çalışmalar yaptık. Onunla ilgili oralarda bazı eğitimler verdik. Özellikle beyin ölümünde vatandaşı bilinçlendirmeye yönelik yoğun eğitimler yaptık. Oralardaki nakil merkezleri planlayarak, oralara ihtiyaç olan nakil merkezlerinin açılmasına yönelik çalışmalar yaptık. Şu anda mesela Adana’da iki katına çıkan bir organ bağışı artışı var. Çünkü yoğun bir şekilde çalışma yapıldı. Aynı çalışmayı bu yıl içerisinde planladık. Diyarbakır, Erzurum, Karadeniz Bölgesi ve Antalya’da bu eğitimlerin daha fazlasına planladık. Büyük bir ihtimalle de seneye bunların herhalde yansımalarını göreceğiz diye düşünüyoruz. Anketler yapıyoruz, şu anda da devam ediyor. ’Neden olmuyor’ acaba diye, işte çoğu kişi açıklamak istemiyor. Kimisi dini sebepler diyor, kimisi inançlar, kimisi ailevi sebepleri öne sürüyor ama dini açıdan Diyanet İşleri Başkanlığı zaten organ bağışında herhangi bir sakınca olmadığını deklare etti. Fakat biz vatandaşın biraz daha bilinçlendirilmesi gerektiğini düşünüyoruz."