Teknoloji şirketlerinde Taliban krizi baş gösterdi!

Sözcü Gazetesi'nden Kamer Yılmaz'ın haberine göre hafta sonu Kabil’in de ele geçirilmesiyle sosyal ağlar, grubun platformlarındaki varlığıyla başa çıkmakta zorlanmaya başladı. Twitter, üyelerin paylaşım yapmasına izin verdiği için sert eleştirilerle karşı karşıya kalırken, Facebook ve YouTube daha katı bir tavır sergiledi.

ABD’de cumhuriyetçiler, ocak ayında Donald Trump’ı platformundan kalıcı olarak engelleyen Twitter’ı, Taliban üyelerine izin verdiği için eleştirdi.

Sosyal medya platformlarının sert eleştiriler almalarına neden olan çelişkili tutumlarının nedeni ise siyasi bir karmaşa: Taliban, ABD hazinesinin “özel olarak belirlenmiş küresel teröristler” listesinde yer alsa da, çoğu büyük platformun hangi grupların kesin olarak yasaklanacağına karar verirken göz önünde bulundurduğu ABD Dışişleri Bakanlığı’nın yabancı terör örgütleri listesinde yer almıyor.

FACEBOOK: "GÜÇ KİMDE OLURSA OLSUN KURALLAR UYGULANACAK"

Facebook, “tehlikeli örgütler” için üç aşamalı politikasının bir parçası olarak yıllardır Taliban ile ilgili hesapları yasakladı ve şirket bu hafta, grubu destekleyen Taliban hesaplarını ve gönderilerini kaldırmaya devam edeceğini söyledi.

Guardian’ın haberine göre; Facebook’tan bir sözcü konuyla ilgili şunları söyledi: “Taliban, ABD yasalarına göre bir terör örgütü olarak onaylandı ve Facebook ile Instagram’dan yasaklandılar. Bu da Taliban tarafından veya adına tutulan hesapları kaldırdığımız, bu hesapların övülmesini, desteklenmesini ve temsil edilmesini yasakladığımız anlamına geliyor. Ayrıca, platformda ortaya çıkan sorunları belirlemeye ve bizi uyarmaya yardımcı olan özel bir bölgesel uzman ekibimiz var. Güç kimde olursa olsun, kurallarımızı ihlal eden hesaplara ve içeriklere karşı gerekli işlemi yapacağız.”

WHATSAPP’IN GECİKMELİ YASAĞI

Bir Facebook yan kuruluşu olan WhatsApp’ın işi ise daha zor. Şirketin içerikleri uçtan uca şifreleme politikası nedeniyle, denetleme çabaları sınırlı. İletilerin veya eklerin içeriğini okuyamaz ve yalnızca kullanıcı adları veya profil resimleri gibi bilgilere dayalı olarak hesaplara karşı işlem yapabilir.

Platform, Taliban destekçisi grupları engellediğini açıkladı ancak bu yasak şikayetlerden iki gün sonra gelebildi.

WhatsApp’tan bir sözcü konuyla ilgili şunları söyledi: “ABD yaptırım yasalarına uymak zorundayız. Bu, kendilerini Taliban’ın resmi hesapları olarak temsil eden hesapların yasaklanmasını da içeriyor. Afganistan’daki gelişen durum göz önüne alındığında ABD’deki ilgili yetkililerden daha fazla bilgi istiyoruz.”

TWITTER’IN ÇELİŞKİLİ TUTUMU

YouTube grup tarafından işletildiğine inandığı hesapları kaldıracağını söyledi. Twitter’ın genel bir yasağı yok, ancak CNN’e, herhangi bir gönderi veya videonun, nefret söylemi veya şiddete teşvik olarak değerlendirilmesi halinde kurallara uyulacağını söyledi.

Hatta Taliban grubunun sözcüsü Zabihullah Mücahid’in resmi hesabı Kabil’in düşmesinden bu yana 300.000’den fazla takipçiye ulaştı.

Twitter’dan yapılan açıklamada, “Afganistan’daki durum hızla gelişiyor. Ayrıca ülkedeki insanların yardım istemek için Twitter’ı kullandıklarına tanık oluyoruz. Twitter’ın en büyük önceliği insanları güvende tutmak. İnsani yardım çalışanları, gazeteciler, haber medyası kuruluşları, insan hakları aktivistleri ve diğerleri dahil olmak üzere korunan grupları temsil eden kişilerin seslerini korumak için adımlar atıyoruz.”

TEKNOLOJİ ŞİRKETLERİNİN DÜNYAYI DEĞİŞTİREN KARARLARI

Taliban krizi teknoloji şirketlerinin karşılaştığı ilk kriz değil. New York Times’tan Shira Ovide, şirketlerin ABD başkanlık seçimi sonrasında yaşanan Trump krizini, Hindistan ve Myanmar’da sosyal ağların etkisiyle şiddetlenen sorunları hatırlatarak şu satırları kaleme alıyor:
“Her durumda, çoğunlukla Amerika Birleşik Devletleri’ndeki seçilmemiş teknoloji yöneticileri, vatandaşlar ve seçilmiş liderler için yankı uyandıran kararlar almak zorunda kaldı. Ve hükümetlerin aksine; internet şirketleri, insanlar kararlarına katılmazlarsa hiçbir sorumlulukla karşı karşıya kalmazlar. Örneğin; vatandaşlar, Mark Zuckerberg’i görevden alamazlar."

PROPOGANDA GÖRÜNTÜLERİ YAYIYORLAR

Washington Post ise Taliban’ın sosyal medyayı nasıl etkin bir şekilde kullandığına da dikkat çekiyor. Elizabeth Dwoskin ve John Hudson’ın hazırladığı raporda grubun paylaşımlarına dikkat çekiliyor:

"Afganistan’da internette dolaşan bir videodan görüntüde, Kabil’den çok uzak olmayan bir doğu eyaletinde, muhteşem pembe ve mavi bir gökyüzünün altında, kamuflaj giymiş ve makineli tüfekler sallayan Taliban savaşçıları görünüyor. Bir nesil önce bölgedeki isyancı bir hareket için bu tür propaganda görüntülerinin geniş çapta dağıtılması neredeyse imkansızdı.

Akıllı telefonlar, internet bağlantıları ve ücretsiz sosyal medya hizmetleri Afganistan’a benzeri görülmemiş bir çevrimiçi erişim getirdi. Ve bu sayede Taliban destekçilerinin sosyal medyada yaydıkları içeriklerin çoğu uluslararası dolaşıma sahip oldu. Buna diğer ülkelerde yaşayan Afganlar, yurt dışındaki potansiyel destekçiler de dahil.

DAHA NAZİK VE GÜVEN VERİCİ PAYLAŞIMLAR YAPTILAR

Son aylarda; kitlesel infazları, baskıcı ahlaki kuralları ve kadınların okullardan ve iş yerlerinden dışlanmasını içeren görüntülerle ünlü olan Taliban’ın daha nazik, daha güven verici bir yüzü çevrimiçi mesajlarda daha sık yer almaya başladı."

Taliban sözcüsü Süheyl Shaheen pazar günü Twitter’da kimsenin evine izinsiz girilemeyeceğini söyledi: “Hiç kimsenin canı, malı ve namusuna zarar verilmeyecek.”

Shaheen’in 350.000’den fazla Twitter takipçisi var.

SOSYAL MEDYA HESAPLARI PROFESYONELLER TARAFINDAN YÖNETİLİYOR

Washington Post, Taliban ve sosyal ağlar arasındaki durumu rakamlarla inceliyor. Konuyla ilgili yer verdiği habere göre; çevrimiçi aşırılığı izleyen SITE Intelligence Group’un yönetici direktörü Rita Katz, “Bugünün Taliban’ı teknoloji ve sosyal medya konusunda son derece bilgili; 20 yıl önceki grup gibi değil” dedi.

Aynı zamanda, Taliban ve destekçilerinin Facebook, Twitter ve YouTube gibi şirketlerin kuralları dahilinde büyük ölçüde faaliyet gösterme kabiliyeti de Silikon Vadisi’ni savunmasız bırakıyor. Özellikle de Taliban’ın hâlâ etkin bir şekilde sosyal medyada var olabilmesini Trump’ın engellenmesiyle karşılaştıran Trump taraftarları sert eleştirilerde bulunuyorlar.

KURALLARA KARŞI GELMİYORLAR

Ancak analistler, Trump’ın gönderilerinin yıllarca nefret söylemi ve şiddeti kışkırtan içeriklerden oluştuğunu ve platform kurallarına meydan okuduğunu belirtirken, Taliban’ın teknolojiyi oldukça profesyonel bir şekilde kullanıp kurallara karşı gelmediğine dikkat çekiyorlar.

Washington merkezli bir düşünce kuruluşu olan Atlantic Council’de Dijital Adli Araştırma Laboratuvarı kıdemli üyesi Emerson Brooking, ABD kuvvetlerinin Afganistan’ın başkenti Kabil’den Taliban’ı göndermesinden sonraki ilk yıllarda bile, grubun blog gönderileri aracılığıyla propaganda mesajları verdiğini söyledi.

YILLAR İÇİNDE DİJİTAL DÜNYAYA ADAPTE OLDULAR

Brooking, 2011’den beri Taliban’ın Twitter’da ve 2014’ten beri de Telegram’da etkin olduğunu belirtti. 2016’da Taliban, sosyal medyada geniş çapta dolaşan bir propaganda videosu çekmek için kuzey vilayetinde önemli bir noktayı işgal etti. 2019’a gelindiğinde ise Taliban, hashtag’leri kullanmayı öğrenmişti.

Clemson Üniversitesi’nden Darren Linvill Taliban’ın sosyal medyadaki kullanıcı hesaplarına dayanarak şu analizi yapıyor: “Bu hesaplar, Taliban liderleri veya savaşçıları tarafından yönetilmiyor, hem masaüstü hem de mobil olarak kesintisiz internet erişimi olan ve iyi İngilizce dil becerilerine sahip kişiler tarafından yönetiliyor.”