Bebeğe kitap okumanın kuralları

Çocuk ve gençlik kitapları yazarları Aytül Akal, Çiğdem Gündeş, Mavisel Yener ve Nilay Yılmaz’ın hazırladıkları rehber anne babaların çocuklarına okuyacakları kitaplarla ilgili pek çok sorusuna yanıt veriyor. Pedagojik açıdan İzmir Okulöncesi Eğitim Kurumları ve Etüt Merkezi Derneği Başkanı Ayşen Özgenç ve Nilgün Hekimoğlu’nca desteklenen rehber, Milli Eğitim Bakanlığının destek vermesi halinde Türkiye’deki pek çok anneye de ücretsiz dağıtılacak.

Bebeklere kitap okumanın duygusal ve düşünsel gelişimlerine ne denli önemli bir katkısı olduğunun vurgulandığı rehberde, kitapları seçerken dikkat edilmesi gereken hususlara yer veriliyor.

Kitapların bebekle anne ya da baba arasında sağlıklı bir iletişim kurmak için en temel araçlardan biri olduğu anlatılan rehberde, bebeklerin dil becerilerinin gelişmesinde de kitapların çok büyük bir rolü olduğu vurgulandı.

Kitapların bebeklerin sadece ağladıklarında ya da uykuları geldiğinde değil sakin oldukları bir zamanda da okunması gerektiği belirtilen rehberde, bebeğin fiziki ihtiyaçları giderildiğinde anne-baba ve çocuğun birlikte okuma saati belirlenmesi öneriliyor. Uzmanlar bu tür uygulamaların aile içi iletişimin kurulmasında ve sevgi bağının hissettirilmesinde önemli rol oynadığına işaret ediyor.

İyi yazılmış, resimlenmiş ve basılmış olan kitapların çocuğun başarılı ve hedeflerine ulaşabilen bir insan olarak yetişmesini sağladığı vurgulanan rehberde, çocukların sosyal ilişkilerinden başarılı olması, sanat duyarlılığı kazanması, toplu yaşam kurallarını benimsemesi, doğayı algılaması, yaratıcı yönlerini ortaya çıkarması, sesini doğru kullanabilmesi ve seçimlerine kendisi yapabilen bir birey olabilmesinin en önemli aracı olarak kitaplar gösteriliyor.

-ÇOCUKLARA NASIL OKUMA ALIŞKANLIĞI KAZANDIRILIR?-

Rehberde, çocuklara okuma alışkanlığı kazandırmak için işe yaradığı kanıtlanmış yöntemler de sıralanıyor. Buna göre; anne babaların çocuklarına daha bebekken kitap okumaları, kitaba dokunmasını sağlamaları gerekiyor.

Çocukların kitaplarını koyabilecekleri ve her istediklerinde erişebilecekleri bir kitaplık yapmanın da okuma alışkanlığı kazandırdığı ifade edilen rehberde, çocukların anne babaları okurken görmesinin de önemli olduğu belirtildi. Rehberde yer alan diğer yöntemler şöyle:

"-Uyku saatinin başlangıcını mutlaka çocuğunuza okumaya ayırın. Ona kendi seçimlerinizi dayatmayın, hangi kitabı istiyorsa onu okuyun
-Çocuğunuzla kitapçılara gidin ve kitapları incelemesine, seçmesine fırsat verin.
-İstediği zaman çocuğunuzun kitabını size anlatmasına izin verin. Anlattıklarını düzeltmeye çalışmayın, sadece dinleyin
-Uzun yolculuklarda yanınızda birkaç kitap bulundurun
-Çocuğunuza kitap okurken başka işlerle uğraşmayın
-Çocuklara gülmece ögeleri taşıyan ve gündelik yaşamı konu edinen öykü ve masallar seçin
-Kitap fuarlarına çocuklarınızı da götürün ve sevdiği bir yazarla tanışma fırsatı bulmaya çalışın
-Çocuğunuzla kütüphaneye gidin
-İlgisini çekebilecek bir dergiye abone olun
-Çocuğunuzla birlikte bir kitap ayracı tasarlayın
-Gideceğiniz yerleri çocuğunuzla haritadan inceleyin."

-YAŞ GRUPLARINA GÖRE ETKİLİ OKUMA YÖNTEMLERİ-

Ninniler, ezgili tekerlemeler ve sevgi dolu sözcüklerle bebeklere kitap okuma alışkanlığı kazandırılabileceği belirtilen rehberde, 0-1 yaş arası çocuklar için ana renklerin yer aldığı, kumaştan veya özel malzemeden yapılmış, bebeğin ağzına sokması halinde yırtılmayan, sudan etkilenmeyen, mümkünse ses çıkarabilen ve bebeğin elinde tutabileceği büyüklükte kitaplar seçilmesi tavsiye ediliyor.

1-2 yaş arası çocuklar için ise sözcük dağarcığının gelişmesi ve nesnelerin algılanması amacıyla "nesne kartları"nın kullanılması önerilen rehberde, 2 yaşına yaklaşan çocuklar için okunan öykülerin hareketli ve kısa olması gerektiği belirtiliyor. Hayvan sesi çıkararak, el çırparak, çocuğun okuma eylemine katılmasının sağlanması gerektiği ifade edilen rehberde, birlikte kitaba bakarken çocuğun kucağa alınması ya da saçlarının okşanması gibi sevgi ifadelerinde bulunmanın önemi vurgulanıyor.

2-3 yaş arasındaki çocuklar için onun bildiği hayvanlar ve eylemleri barındıran masal ve öykülerin okunması gerektiği kaydedilen rehberde, bu yaştaki çocuklar için her sayfada az sözcüklü cümleden oluşan bir satırlık yazı ve kalan kısımlarında resimlerin olduğu kitapların tercih edilmesi öneriliyor.

3 yaşından büyük çocuklar için de bilmece, kısa şiir ve masallar okunabileceği belirtilen rehberde, okunacak kitabın çocuk tarafından seçilmesinin önemi vurgulanıyor. Rehberde, kitaptaki önsöz ve yazara ait bilgilerin de çocukla paylaşılması gerektiği ifade ediliyor.

-"ŞİDDET İÇERİKLİ KİTAPLARI OKUMAYIN"-

Çocuklara okunacak kitapların yanında okunmayacak kitaplar da bulunduğu kaydedilen rehberde, şiddet içeren kitapların asla çocuklara okunmaması gerektiği vurgulanıyor. Rehberde ayrıca çocukların yaş gruplarına uygun kitapların seçilmemesi halinde sıkılacakları belirtiliyor.

Rehberde, otobüste, havuz ya da deniz kenarlarında, parkta, akşam yemeklerinde, doktor randevularında, gezilerde hem kitap okumanın hem de okuduğu bir kitabı anlattırmanın çocukların gelişimi açısından önemli olduğu kaydediliyor.