Beslenme alışkanlığı, obezitenin habercisi olabilir!

Bir dünya sorunu haline gelen obezite ile nasıl baş edebiliriz?  Çevresel faktörlerden genetiğe, psikolojik faktörden beslenmeye kadar obezitenin nedenlerini ve tedavi şekillerini Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nden Genel Cerrahi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mehmet MİHMANLI’ya sorduk.

Obezite (şişmanlık) nedir?

Obezite ya da yaygın olarak kullanılan adıyla şişmanlık, vücutta fazla miktarda yağ birikmesi sonucu ortaya çıkmaktadır ve mutlaka tedavi gerektiren bir durumdur. Obezite, insanlarda ömrü yaklaşık ortalama 10 yıl kısaltmaktadır. insan yaşamını kısaltan ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen bir faktör olarak tüm dünyanın ortak tehlike unsuru haline gelmiştir.

Obezite hangi durumlarda ortaya çıkar, nedenleri nelerdir?

Obezite genetik ve çevresel faktörlere bağlı olarak gelişir. Doğum ağırlığı fazla olan ( özellikle 4 kğ ve daha fazla ise)  bebekler yetişkinlik döneminde şişman olmaktadır. Anne veya babası normal kilolu olan çocuklarda şişmanlık riski % 10 iken anne ve babasının ikisi de şişman olan çocuklarda bu risk % 80-90’a çıkmaktadır.  Çevresel faktörler ve kültür etkisi de şişmanlıkta önemlidir. Fiziksel aktivite  azlığı, aşırı yemek yeme, yaş, eğitim düzeyi, evlilik, doğum sayısı, metabolik ve hormonal bozukluklar, sigarayı bırakma, psikolojik bozukluklar, aşırı alkol tüketimi diğer nedenler olarak göze çarpmaktadır. işin özü; şüphesiz fazla enerji almak ve az enerji harcamaktır.

Obezite yani Şişmanlık riskiyle karşı karşıya olduğumuzu nasıl anlarız?

Obesitenin varlığını ve sınıflamasını Vücut kitle endeksi ölçümü ile yapmaktayız. Halen en geçerli yöntem budur. Vücut-Kitle endeksi ( VKİ ) :Hesaplanması basit bir bölme işlemiyle yapılır. Endeks, kişinin vücut ağırlığı, boy uzunluğunun karesine bölünerek elde edilir. Çıkan sonuç kişinin vücut kitle endeksidir  ( Kğ / m² ). Vücut kitle indeksinin en son kabul edilen değerleri şöyledir.

Vücut-Kitle endeksi (kg / m²)
20-25 Normal kilolu
26-29 Fazla kilolu
30-34 Şişman (obez)
35-49 Aşırı şişman (morbid obez)
>50 Süper aşırı Şişman (süper obez)

“Bu endekse göre obezite riski taşıyan hastaların derhal bir uzmana başvurması gerekmektedir.”

Obezite hastalığının riskleri nelerdir?

 Şişmanlık önlenebilir ( yani şişman olunmasa olmayacak olan ) ölümlere yol açan ikinci sebeptir. Bildiğiniz gibi birinci sebep sigaradır. Obezite  insan vücudunda kalp ve damar sistemi, solunum sistemi, hormonal sistem, sindirim sistemi gibi sistemleri etkilemekle; Kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, yüksek kolesterol, solunum rahatsızlıkları, eklem hastalıkları, adet düzensizlikleri, kısırlık, iktidarsızlık, safra kesesi hastalıkları, taş oluşumu, bazı kanser türleri gibi hastalıklar obezite ile doğrudan ilişkili bulunmaktadır

Tedavi yöntemleri nelerdir?

Diyet ve Egzersiz : Obezite tedavinsin birinci basamağıdır.Tedavisi çok kolay gibi gözükmekle beraber uygulamanın zor olduğu bir durumdur. Tedavinin özü; az enerji almak ve bol enerji harcamaktır. Vücut için gereken her türlü besin, vitamin ve elementleri dengeli biçimde az miktarda almaktır. Diyet sırasında su ihtiyacı düzenli giderilmelidir. Diyet uygulamaları, kurallara bağlı bir diyetisyen eşliğinde yürütülmelidir.  Egzersiz şüphesiz tüm insanların ciddi olarak uygulaması gereken bir eylemdir. Egzersiz ile hem kalori yakılmakta, hem de kişinin performansı artmaktadır.  Hızlı yürüme, yüzme, gibi egzersizler şişmanlık tedavisinde uygulaması kolay ve etkili bir yoldur.

İlaç tedavisi:  Obeziteliği (Şişmanlığı) azaltmak için zaman zaman ilaçlar denenmektedir. Ancak şişmanlığı ortadan kaldıracak bir ilaç yoktur. Metabolik bir hastalığa bağlı şişmanlık varsa, o zaman ilaçla tedavi yapılmalıdır. (örneğin; hipotiroidi olan bir hastaya tiroid ilaçları verilerek tedavi edilebilir). Normal bir şişmana tiroid hormonu vermek hastayı biraz zayıflatabilir ancak yan etkileri bakımından hastaya zarar verir. Bu nedenle; ilaç kullanımı bir endokrinoloji ve metabolizma uzmanınca önerilmedikçe denenmemelidir.

Cerrahi tedavi:  Diyet ve egzersiz uygulamalarını gerçekleştiremeyen aşırı şişmanlara cerrahi tedavi önerilebilir. Cerrahi tedavinin amacı gıda deposu olan ve şişmanlarda çok genişlemiş olan mideyi küçültmek ve gıdaların tam sindirilmeden atılmasını sağlayacak ek işlemler yapmaktır. Cerrahi girişimler diyet ve egzersiz uygulamalarından yarar görmeyen veya uygulayamayan aşırı şişman hastalara veya şişmanlığa bağlı yan hastalılar gelişen bireylerde uygulamaktayız.