Çocuklarda Şişmanlık

Şişmanlığın altında çok kez bir hastalık olmaz. Memleketimizde okul çağı çocuklarının % 10-15 kadarı şişmandır. Kız çocuklarında erkeklere göre şişmanlık daha fazladır. Bizim toplumumuzda önemli bir geleneğimiz, çocuklarımızın şişman olmasını arzulamamızdır. Bu hususta bazı yerleşmiş deyimlerimiz bile vardır: “Bir dirhem et, bin ayıp örter” ve “Toplu çocuk sağlıklı çocuktur”.

Günümüzde şişmanlığın önemli bir sağlık sorunu olduğu kabul görmeye başlamıştır. Kilo, o yaştaki gerekli ağırlığının % 20'sini geçmemelidir. Meselâ 20 kilogram olması lâzım gelen bir çocuğun 24 kilogram’ı geçmemesi gerekir. Ayrıca deri kıvrımlarının kalınlığı 18 mm. altında olmalıdır.

Şişman ebeveynlerin çocukların yarısı şişman olur. Bunda soya çekim ve genetik faktörler rol oynar. Bu gibi aileler, çocuklarının kilolarını devamlı kontrol etmelidirler.

Genelde bir yaş civarındaki çocuklarda aktivite hızlandığından az da olsa, normal kabul edilebilen olağan iştahsızlıklar görüldüğünden, süt çocukluk çağındaki fazla kilolar atılır. Bu yüzden bir çok aile endişe içinde hekime başvurur. Çocuk hekimi aileye bu durumu izahta, biraz zahmet çeker.

Şişman çocuklar, emsallerinden geç yürür, düz tabanlık gibi ortopedik bozukluklara yatkın olurlar.

Şişmanlığın (obesite) Sebepleri:

1- Soya çekim, şişmanlığın en önde gelen sebeplerindedir.

2- Gelişme çağındaki çocuklar, aldıkları dengeli gıda ile gelişir. Vücutta, kullanılmayan enerji, fazla kiloların asıl sebebidirler. Buna “aşırı beslenme” denir. İleri yaşlarda, bu huydan zor vazgeçilir.

3- Doğuştan ve sonradan gelişen metabolik ve endokrin sistem hastalıkları, şişmanlığın patalojik sebeplerindendir.

4- Çocukta aktivite noksanlıkları da şişmanlık sebepleri arasında önemli bir yer alır.

Şişman Çocuğa Nasıl Yardım Edilir?

Şişmanlığın kesin tedavisi olmamakla beraber dikkat, gayret ve biraz da inatla kontrol altına alınabilir. Bu konuda en önemli yapılacak işin başında, hekim, çocuk ve aile işbirliği gelir. En iyisi şişmanlık merkezlerinde çocuk hekimi, aile ferdi, diyet uzmanı, psikolog ve pedagok beraber çalışmalıdır. Çocuğun yaşı, psikolojik durumu, çevresel faktörler, hatta çocukların istekleri de dikkate alınarak birey için ayrı bir yöntem icat edilmelidir. Bu usule uymak bazen 40-50 günlük zaman alabilir. Yenilgiyi kabul etmemek lâzımdır.

Çocuk yaşı gereği sabırsızdır. Bu arada açlık duygusunu azaltıcı havuç ve salatalık gibi, az kalorili gıdalarla çocuğun gönlü hoş edilmelidir. Şurası kesindir ki, çocuk zayıflatmada ilâcın yeri yoktur. Maalesef çocuklarımızda televizyon bağımlılığı başlamıştır. Bu durum aktiviteyi azalttığı gibi, gıdalara düşkünlüğü de artırır. Şişmanlığın iyi bir şey olmadığı hakkında, çocuklara yeterli bilgi verilerek psikolojik yöntemle çocuğun hazırlanması gereklidir. Bu durumda karşılaştığım en tipik olay, bir çocuğun ekmekleri kaçırarak kimsenin girmeyeceği tuvalette gizli gizli yemesiydi.

Zayıflık hangi sebeple olursa olsun, vücudun az beslenmesi sonucu normal kilonun % 10'nun altına inmesidir. Mesela normal olarak 20 kilogram olması gereken bir çocuğun 18 kilogramın altına inmesi zayıflık olarak düşünülür.

Yaşamak için enerjiyi alamayan vücut, önce yağ, sonra adale dokusunu eritir. Aileyi, zayıflık tedirgin eder, hekime müracat ettirir. Boy olması lâzım geldiği kadardır ama kilo düşüktür. Boy ve kilo birbirine paralel olarak düşük ise, buna gelişme noksanlığı denir. Onun özel tedavisi gerekir.

Zayıflıkta, soya çekim ve genetik faktörler rol oynar. Zayıf anne babanın çocukları mutlaka zayıf olmaz. Ama bu durum göz önüne alınarak gerekli özen gösterilmeli ve gereği yapılmalıdır. Çocuk aldığı enerjinin çoğunu kullanmışsa, zayıflama kaçınılmazdır. Her şeyin başında çocuğun bilinçli ve dengeli beslenmesi gelir. İştah açıcı zararsız bir ilâç yoktur. Bazı hastalıklar zayıflamaya sebep olur. Zayıflıklar çok kere psikolojik nedenler, akıl hastalıkları, müzmin ishaller, bağırsak anomalileri ve hazım enzimlerinin eksiklikleri sebep olabilir.

Şişmanlıkta olduğu gibi, aile, çocuk ve hekim üçlüsünün devreye girmesiyle yüz güldürücü mutlu sonuçlara ulaşılabilir.