Okul öncesi eğitim neden önemli?

Milli Eğitim Bakanlığı'nca son 1 yılda başlatılan okul öncesi eğitim seferberliği kapsamında 2 bin 176 bağımsız anaokulu, 16 bin 45 anasınıfı açılarak 5 bin 385 anaokulu kapasitesi oluşturdu. Böylece mevcut 2 bin 782 anaokulu kapasitesi 1 yılda iki katına çıkartılmış oldu. Kapasite artışı okul önce okullaşma oranlarına da yansıdı. 5 yaş okullaşma oranı yüzde 65'ten yüzde 98'e yükselerek tarihi rekora ulaştı.

Bütün bu adımlar için yetmez ama evet diyerek yazıma girizgâh yapmak istiyorum. Çünkü okul öncesi eğitim, hem insan gelişimi hem de toplumsal gelişimi için anahtar konumunda. Okul öncesi eğitimi alan çocukların, yaşamları boyunca okumaya istekli olduğu, zihinsel becerilerin geliştiği ve erken yaşta elde ettikleri kazanımların yaşam boyu sürdüğünü biliyoruz. Bireyin okullaşma sürecine ilk hazırlandığı yer okul öncesi. Okullaşma ise birey için sorumluluk, disiplin, bir takımın üyesi olmak, aidiyet geliştirmek, kendini ifade etmek gibi çok önemli nitelikleri içeren özel bir süreçtir.

CİDDİ UÇURUMLAR VAR

Bunların yanı sıra 3 yaş okullaşma oranı 1 yılda yüzde 9'dan yüzde 15'e; 4 yaş okullaşma oranı yüzde 16'dan yüzde 36'ya yükselmiş durumda. Bunlara rağmen OECD ülkeleri arasında ifade ettiğimiz rakamlar düşük. Bunun anlamı da şu; çocuklarımız ilkokula ciddi bir farkla başlıyor. Üstelik ülkemizde bir sıkıntı daha var.

Eğitim İzleme Raporu'nun önceki gün raporunda okulöncesi okullaşma oranları geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi bölgeler arasında farklılıklar gösteriyor. 5 yaş için net okullaşma oranının en yüksek olduğu bölge %92,8'le Doğu Karadeniz. Doğu Karadeniz bölgesini Batı Karadeniz (%89,5) ve Kuzeydoğu Anadolu (%89,5) takip ediyor. 5 yaş grubunda okulöncesinde okullaşmanın en düşük olduğu merkez geçtiğimiz yıl olduğu gibi İstanbul (%72,0). Batı Anadolu (%75,1) ve Güneydoğu Anadolu (%76,5) bölgeleri İstanbul'u takip ediyor. 5 yaşta okullaşma oranının en düşük ve en yüksek olduğu bölgeler arasında 20,8 yüzde puan fark olması bölgesel eşitsizliklerin ne denli keskin olduğunu gösteriyor. Bu durum, eğitimde eşitlik ilkesinin yaşama geçmesi için bu alandaki çabaların güçlendirilerek sürdürülmesini gerektiriyor.

Düşük eğitim ve gelir düzeylerindeki ailelerin çocukları aslında çok geriden başlıyorlar. Avantaj ile dezavantaj arasındaki uçurum eğitimin ilerleyen yıllarında daha da açılıyor. Geriden başladıkları için de başarıyı yakalayamıyorlar. Pandemide online eğitime geçilmesiyle, bu fark çok net görüldü. Bu yüzden de bu işin üzerine daha çok gidilmeli.

ÇOK GEÇ OLABİLİR...

Yapılan araştırmalarda erken çocukluk dönemine yapılan 1 birimlik yatırımın orta ve uzun vadede yaklaşık 10 birim kazanç olarak topluma geri dönüyor. 1 dolarlık yatırım 10 dolar olarak ülkeye olumlu olarak dönmesi muazzam bir rakam. O yüzden bunun farkına daha çok varılmalı ve yatırımlar daha çok artırılmalı.

Sözlerimi Nobel ödüllü iktisatçı James Heckman okul öncesi eğitimin önemi için söylediği çok güzel bir sözle bitirmek istiyorum: Çocuklara yatırım yapmak için onların birer yetişkin olmasını bekleme lüksümüz olmadığı gibi, onlar okula başlayana kadar bekleme lüksümüz de yok. Çünkü o zaman müdahale etmek için çok geç olabilir.

LEYLA ÖZTÜRK / AKŞAM GAZETESİ