Oyuncak seçimi çocukların beyin gelişimini etkiliyor

Birçok farklı açıdan gördüğünüz bir binanın, üç boyutlu halini zihninizde gerçeğe en yakın şekilde canlandırabilme yeteneği buna en güzel örnektir. Yapılan çalışmalarda bu yetinin erkeklerde daha gelişmiş olduğu, bu nedenle bilim, matematik gibi alanlarda erkeklerin daha başarılı olabileceği öne sürülür. Bu etkinin anne karnında maruz kalınan testosteron miktarı ile ilişkili olduğu düşünülmüş. Erkeklerin bilimde, matematikte kadınlardan daha başarılı olduğunu iddia edenlerin tutunduğu bir görüş var. Bunu mental rotasyon yeteneğinin erkekte daha gelişmiş olduğunu gösteren çalışmalara dayandırıyorlar.

Yeni doğan çocuklarda bu etkinin ne kadar olduğunu anlayabilmek için bazı çalışmalar yapılmış. 2008 yılında Psychological Science dergisinde yayımlanan, 3-4 aylık bebeklerin değerlendirildiği bir çalışmada farklı açılardan objelere maruz bırakılan çocukların, objeleri inceleme süreleri dikkate alınmış. Erkek bebeklerin verilen zamanın yüzde 62'sini, kız çocuklarının ise yüzde 50,2'sini kullandığı görülmüş. Daha uzun süreli incelemeyi objeleri mental olarak rotasyona uğratabilme yetenekleri olarak değerlendirmişler. Bu durumda 3-4 aylık erkek bebeklerde mental rotasyon yeteneğinin kızlardan daha iyi olduğu sonucuna varılmış. Aynı değerlendirme 6-13 aylık çocuklara uygulandığında kız ve erkek çocuklar arasında anlamlı bir zaman farkı olmadığı gözlenmiş.

FARKLILIĞIN TOPLUMSAL BOYUTU DA VAR

Gina Rippon kitabında, mental rotasyon yeteneğinin cinsiyetler arasında gösterdiği farklılıkla ilgili fikirlerini çarpıcı bir şekilde dile getirmiş. Bu çalışmalarda kullanılan obje ve video oyunlarının daha çok erkek çocuklarının ilgisini çekecek şekilde yapılmış olabileceği, bunun da sonuçları etkileyebileceğini öne sürmekle birlikte erken bebeklik döneminde hafif de olsa görülen farkın ilerleyen dönemde kapandığını gösteren çalışmalara dikkat çekmiş.

2018 yılında Developmental Science dergisinde yayımlanan bir çalışmada, kız ve erkek bebeklerdeki mental rotasyon yetisi farkının nedenleri araştırılmış. 29'u erkek, 32'si kız 61 sağlıklı bebek değerlendirilmiş. Değerlendirmeler 1-2,5 aylık ve 5-6 aylık olmak üzere iki ayrı dönemde yapılmış. Erkek bebeklerdeki testosteron miktarının beklendiği üzere kız bebeklere oranla çok daha yüksek olduğu, yüksek testosteron miktarı ile mental rotasyon becerisi arasında anlamlı istatistiksel bir ilişki olduğu saptanmış. 5-6 aylık dönemde ise ailelerin bebeklerine davranışları değerlendirilmiş. Buradan çıkan sonuç ise epey ilginç. Cinsiyet ilişkili stereotipik davranışlarla kız çocuklarının mental rotasyon yeteneği arasında negatif ilişki bulunmuş. Cinsiyet ilişkili stereotipik davranış, kız ve erkek çocuğa toplumsal kabuller doğrultusunda bir davranış biçimi benimsemek anlamına geliyor.

Örneğin; kız çocuğa bebek, fincan seti gibi oyuncaklar alırken, erkek çocuklara mental rotasyon yeteneğini geliştiren lego, parça birleştirme şeklinde oyuncakların alınması gibi. Buradan çıkacak sonuç ise bu farklılığın sadece biyolojik değil, toplumsal bir yönünün de olduğu. Beyin sürekli yeni devreler oluşturuyor.

Hangi yönünü daha fazla çalıştırırsak o konuda yeni nöronal ağlara sahip oluyoruz. Bunun en güzel örneği Londra'daki taksi şoförleri üzerinde yapılmış bir çalışma. Londra'da çalışan taksi şoförlerinin beyinleri değerlendirildiğinde, yer-yön ile ilgili alanların çok gelişmiş olduğu gözlenmiş. Sonuç olarak beynimizin hangi alanını çalıştırırsak, orası daha fazla gelişiyor.

Sevda SARIKAYA / AKŞAM GAZETESİ